Alaam
Nieuw alaam op komst! De nieuwe woordenlijst van de Nederlanse taal ligt onder de vorm van het nieuwste Groene Boekje vanaf 15 oktober in onze winkels. De 14° editie van vanDale volgt uiteraard kort daarna. De paardebloem-regel wordt afgeschaft. Komende zomer mengen we dus probleemloos en zonder slabakken paardenbloem en biggenkruid doorheen onze sla. Voor alaam en wrikkelgat steek ik bij het barbecue-en evenwel mijn hand niet in het vuur. Een wrikkelgat met alaam? Eerder past, vrees ik, op een varken nog een tang. Maar sms-sen bij het vuur mag dan weer met zekerheid wel. En ook bendir, feloek en moellah mogen daarbij aanwezig zijn. Wel benieuwd of men straks ook mag "google-len" naar de geur van gebraden vlees. En hoe?
gepost door Paul Rigolle@ 07:25
8 Comments:
Ik ben nu al vijftien jaar professioneel met taal bezig en heb nooit iets begrepen van die spelling(s?)regels. Ik moet het altijd opzoeken en heb mij daar ook bij neergelegd. De logica die er achter steekt druist compleet in tegen mijn taalgevoel. Nergens vind ik een rugge(n?)steun. Het wordt tijd dat ze die criminele bende oppakken. Het zijn VanDalen.
Ik moet toegeven Pascal, dat ik ook hier, veel vaker dan mij lief is, de hand- en spandiensten van de Groene Boekjes blijk nodig te hebben... En dat ondanks al die 'vereenvoudigingen' die men ons op de mouw probeert te spelden.
En zeggen dat ik nu mijn leerlingen kwel met dicteetjes die straks alweer niet meer kloppen.
Ik deel je frustratie, Pascal!
Als Nederlandse Brabander kom ik al geruime tijd veel met Belgen - eigenlijk moet ik Vlamingen zeggen - in aanraking en heb ik dus al een aardige "Vlaamse" woordenschat opgebouwd. Maar onlangs kwam ik in een korte tijd tweemaal het woord "alaam" tegen. Dat woord ken ik niet en ik weet dus ook niet wat het betekent! Via Google kwam ik hier terecht en ik hoop dat u mij kunt helpen.
Aan Peer:
Alaam lijkt mij op en top een 'Vlaams' woord. Het blijkt inderdaad niet in het Groene Boekje te staan. Wel vermeldt vanDale: 1."een stuk gereedschap, werktuig" en 2.collectief: werktuigen, (benodigd) gereedschap. Hier gebruiken we 'alaam' inderdaad in de betekenis van 'gereedschap'...
Juist Paul. 'Alaam' is zo een vergeten woord, net als 'togen' voor tonen. Ik heb altijd gedacht dat het Westvlaams dialect was tot ik ontdekte dat het al een heel oud woord is.
Zo vindt men in De Taalgids Derde jaargang (1861)(zie website van DBNL http://www.dbnl.org/tekst/_taa001taal03/_taa001taal03_020.htm)
Het woord allame is minder onbekend, dan het voorgaande, en Bilderdijk zegt (Geslachtl. I. 16): ‘Het is schandelijk voor Taalgeleerden, dit woord niet te kennen, daar het zelfs bij Kiliaan vermeld wordt.’ Op welk Taalgeleerde die zet moet thuiskomen, is mij onbekend. Het woord is het eerst opgemerkt en verklaard door Steenwinkel, in het door hem ter uitgave bereide Derde Deel van Maerl. Spieg. Hist. Men zie de Aant. aldaar bl. 42-46. Volgens hem beteekent allame gereedschap, benoodigdheid, huisraad, en komt het woord van het angels. geloma, utensilia, waarvan ook het eng. loom, weefgetouw. Bilderdijk, in zijne bijvoegsels op die Aant. stemt aldaar met die verklaring in en staaft ze zelfs nog nader.
[...]
Meer waarde hecht ik aan de opmerking, dat het woord nog bij de Zuid-nederlanders in gebruik is, welk gebruik - althans in het begin dezer eeuw - door hem reeds werd gestaafd in de Aant. op Maerl. bl. 48.
Let wel dat begin dezer eeuw de jaren 1800 moet zijn. Dit betekent dus dat het woord blijkbaar al in de 19de eeuw niet meer in Nederland bekent was.
Schönfeld schrijft in zijn Historische grammatica van het Nederlands
Ndl. ont- (hgd. ent-) is in verbale composita, die immers de klemtoon op het werkwoord hadden, verzwakt uit oudg. and-. Naast het verbale ndl. ont- staat ndl. ant-, dat in nominale composita thuishoort: mnl. andach ‘de achtste dag na een kerkelijk feest’ (uit ant-dach eig. = tegen-dag), ant-hovet ‘de smalle zijde van een stuk land, gelegen tegen een weg of water’, ant-werde ‘tegenwoordigheid’, ant-wilen (bijwoord, eig. = op tegentijden), en, met assimilatie, al(l)ame (nog zuidndl. alaam) ‘gereedschap’ (< and-lame); nu nog in ant-woord (en 't daarvan afgeleide werkwoord ant-woorden); mnl. (oostvl.-brab.) ver-antzaden ‘wederrechtelijk bebouwen (be-zaaien) van gepacht land’. Ant-werpen (mnl. ant-werp ‘tegen de oever aangeworpen land, aanwas’); vgl. ook hgd. Ant-litz. Ont-, ant-heeft fonetische, niet etymologische spelling (vgl. § 47 Opm. 1); het beantwoordt aan got. anda-, and-, 't eerste meest in nominale, 't tweede steeds in verbale composita, b.v. anda-waurdi: and-waurdjan; daarnaast komt het in 't got. nog als afzonderlijk woord voor: and ‘langs’, oerverwant met lt. ante (uit -i) ‘vóór’.
(Zie http://www.dbnl.org/tekst/scho074hist01/scho074hist01_0013.htm)
De a van alaam is dus een overblijfsel van and dat 'tegen' betekent en overeenkomt met het Grieks/Latijn anti/ante.
Een Oud-Engels woorden boek zegt :
andlóman [] m pl utensils, implements, tools, vessels
Ook verbindt men het dikwijls met het oudengels geloma 'utensil, tool' dat in modern Engels geëvolueerd is tot loom 'weefgetouw'.
Alaam is dus een woord met adelbrieven. Het bestond al in het oudengels en zal ook wel al in oudnederlands hebben bestaan.
Wat ik nu graag zou weten is de regionale verspreiding van dit woord.
Waar is het, buiten West-Vlaanderen, nog bekend. Het zou leuk zijn als mensen uit Antwerpen en Limburg zouden kunnen bevestigen dat zij dit woord kennen. Of omgekeerd, dat het woord in hun streek onbekend is.
Dag,
Ik merk dat in Antwerpen haast niemand dit woord kent, al ken ik het zelf vanuit mijn schooltijd reeds (zo'n 30 jaar geleden). Zou het misschien komen omdat mijn moeder een Westvlaamse is ?
Zelfs in de lokale gereedschapszaak had men er nog nooit van gehoord.
ik heb mijn bedrijfje Alaam genoemd, maar moet aan iedereen uitleggen wat het betekent...
Ik doe er dus alles aan om het terug tot leven te wekken !
Groetjes,
An - Alaam bvba, Human Resources projecten en Meubelrestauratie
Dag An (van An-noniem & van Alaam),
Ik vind het schitterend die naamskeuze van jouw bedrijf! Als je ziet wat men in Vlaanderen aan domme bedrijfsnamen uit de mouwen pleegt te schudden dan is "Alaam" werkelijk een verademing. Veel succes zou ik zeggen! Eigenlijk zou iemand 'ns iets moeten gaan oprichten... Een fanclub bijvoorbeeld, een fanclub voor... een woord. Alaam verdient het! Met werktuigvriendelijke groeten en altijd in voor het hanteren van mooi alaam!
Paul
Een reactie posten
<< Home